اخلاق در انتشار آثار پژوهشی
هلسینکست
این مجموعه با حمایت معاونت تحقیقات و فناوری دانشگاه علوم پزشکی تهران ساخته می‌شود:
در اپیزود صفر هلسینکست، ما به معرفی اهداف این مجموعه‌ی آموزشی می‌پردازیم. موضوع این پادکست، اخلاق در انتشار آثار پژوهشی است. ما در هر قسمت به یکی از تخلفات یا جنبه‌های اخلاقی در انتشار مقالات و دیگر آثار پژوهشی می‌پردازیم؛ از جمله سرقت‌های علمی، تخلفات در نویسندگی مقالات، استفاده از هوش مصنوعی و غیره.
مخاطبین این پادکست در درجه‌ی نخست پژوهشگران و دانشگاهیان، و در درجه‌ی بعد تمام کسانی هستند که نسبت به علم و اخلاق دغدغه دارند.
معرفی اعضای تیم هلسینکست
«دکتر فریبا اصغری» «دکتر پیام کبیری» «دکتر فرزانه شیرانی» «فرشاد شاه‌کرمی» «فروزان بیگلری» «مرضیه سمیعی» «سایه جلالی»
اسپاتیفای / اپل پادکست / شنوتو / کست باکس
1- اهمیت اخلاق در انتشار آثار پژوهشی
آن چه در اپیزود یک هلسینکست میشنوید:
چرا اخلاق در انتشار آثار پژوهشی مهم است؟
شیوع سوءرفتارهای پژوهشی در ایران و جهان چقدر است؟
سوءرفتارها چگونه شناسایی می‌شوند؟ چطور با آنها برخورد می‌شود؟
وظیفه‌ی حفاظت از تولید صادقانه‌ی علم بر عهده‌ی کیست؟
نگارش: دکتر فریبا اصغری، دکتر پیام کبیری
گویندگی: فرشاد شاه‌کرمی
تدوین: فروزان بیگلری
اسپاتیفای / اپل پادکست / شنوتو / کست باکس
منابعی برای مطالعه‌ی بیش‌تر (https://t.me/HelsinCast/8)
2️- نویسندگی و مشارکت - بخش نخست
آن چه در اپیزود دوم هلسینکست میشنوید:
معیارهای نویسندگی (Authorship Criteria) چه هستند؟
ترتیب نام نویسندگان باید به چه صورت باشد؟
نقش نویسنده‌ی مسئول (Corresponding Author) چیست؟
مجلات در این زمینه چه وظیفه‌ای دارند؟
نگارش: دکتر فریبا اصغری،
گویندگی: فرشاد شاه‌کرمی
تدوین: فروزان بیگلری
اسپاتیفای / اپل پادکست / شنوتو / کست باکس
3️- نویسندگی و مشارکت - بخش دوم
آن چه در اپیزود سوم هلسینکست میشنوید:
چه تخلفاتی ممکن است در زمینه‌ی نویسندگی رخ دهد؟
به چه کسانی نویسنده‌ی نامرئی (ghost author) و نویسنده‌ی مهمان (guest author) گفته می‌شود؟
چگونه می‌توان از بروز اختلافات در این زمینه پیش‌گیری کرد؟
پژوهشگران و مجلات چگونه باید با چنین تخلفاتی برخورد کنند؟
نگارش: دکتر فریبا اصغری،
گویندگی: فرشاد شاه‌کرمی
تدوین: فروزان بیگلری
اسپاتیفای / اپل پادکست / شنوتو / کست باکس
آن چه در اپیزود چهارم هلسینکست میشنوید:
سرقت ادبی (Plagiarism) چیست و چه انواعی دارد؟
ارتباط آن با حق نشر (Copyright) چیست؟
چطور می‌توان از ارتکاب آن پیش‌گیری کرد؟
چگونه می‌توان این تخلف را شناسایی و با آن برخورد کرد؟
نگارش: دکتر فریبا اصغری، مرضیه سمیعی
گوینده: فرشاد شاه‌کرمی
تدوین: فروزان بیگلری
اسپاتیفای / اپل پادکست / شنوتو / کست باکس
آن چه در اپیزود پنجم هلسینکست میشنوید:
انتشار تکراری، زائد یا هم‌پوشان چه انواعی دارد؟
آیا انتشار مقاله به چند زبان اشکالی دارد؟
آیا انتشار مقاله‌ای که قبلا در یک کنفرانس ارائه شده اشکالی دارد؟
سالامی اسلایسینگ (Salami Slicing) چیست؟
با مشکلات و تخلفات در این زمینه چگونه باید مواجه شد؟
نگارش: دکتر پیام کبیری، مرضیه سمیعی
گوینده: فرشاد شاه‌کرمی
تدوین: فروزان بیگلری
اسپاتیفای / اپل پادکست / شنوتو / کست باکس
6- هوش مصنوعی در انتشار آثار پژوهشی
آن چه در اپیزود ششم هلسینکست میشنوید:
استفاده از هوش مصنوعی در نگارش مقالات،
مسئله‌ی حق نویسندگی و اذعان به مشارکت ابزارهای هوش مصنوعی
توجه به حریم خصوصی، کپی‌رایت و سرقت ادبی در استفاده از مدلهای زبانی بزرگ (LLMs)،
استفاده‌ی داوران همتا، سردبیران و مجلات از ابزارهای مبتنی بر هوش مصنوعی،
و مواجهه با تخلفات و سوءرفتارها در این زمینه.
نگارش: دکتر فریبا اصغری، سایه جلالی
ویرایش: دکتر فرزانه شیرانی، فرشاد شاه‌کرمی
گوینده: فرشاد شاه‌کرمی
تدوین: فروزان بیگلری
اسپاتیفای / اپل پادکست / شنوتو / کست باکس
7- وابستگی‌های سازمانی نویسندگان
آن چه در اپیزود هفتم هلسینکست میشنوید:
وابستگی سازمانی (Affiliation) پژوهشگران چیست و چه اهمیتی دارد؟
در صورت بازنشستگی یا تغییر محل کار کدام وابستگی را باید درج کرد؟
چه نوع تخلفاتی در این زمینه رخ می‌دهد؟
آیا می‌توان در ازای دریافت پول وابستگی یک مرکز خاص را درج کرد؟
مجلات در برخورد با وابستگی‌های نادرست یا ناروا چه باید بکنند؟
نگارش: دکتر فریبا اصغری، سایه جلالی
ویرایش: دکتر فریبا اصغری، فرشاد شاه‌کرمی
گوینده: فرشاد شاه‌کرمی
تدوین: فروزان بیگلری
اسپاتیفای / اپل پادکست / شنوتو / کست باکس
8️- استفاده های نادرست از آمار، دستکاری و جعل داده ها
آن چه در اپیزود هشتم هلسینکست میشنوید:
سوگیری گزینشی چیست و چرا خطرناک است؟
پی هکینگ چیست و چه پیامدهایی دارد؟
چرا ثبت پروپوزال‌ها پیش از پژوهش اهمیت دارد؟
تکرار مطالعات توسط محققان و انتشار نتایج منفی توسط ناشران مهم است؟
نگارش: سایه جلالی، دکتر فریبا اصغری،
ویرایش: دکتر فرزانه شیرانی، فرشاد شاه‌کرمی، دکتر فریبا اصغری
گوینده: فرشاد شاه‌کرمی
تدوین: میثم فلاحپور
اسپاتیفای / اپل پادکست / شنوتو / کست باکس
9- دستکاری و تخلفات در ارجاع‌دهی
آن چه در اپیزود نهم هلسینکست میشنوید:
مفهوم ارجاع‌دهی و اهمیت آن در مقالات،
انواع دستکاری و تخلفات در ارجاع‌دهی.
دلایل و انگیزه‌های دستکاری ارجاعات
روش‌های مقابله با سوءاستفاده از ارجاع‌دهی
رویکرد با تخلفات نویسندگان، داوران و سردبیران در دستکاری ارجاعات
نگارش: سایه جلالی، دکتر فریبا اصغری
ویرایش: دکتر فریبا اصغری، دکتر فرزانه شیرانی، فرشاد شاه‌کرمی.
گوینده: دکتر فرزانه شیرانی، فرشاد شاه‌کرمی
تدوین: میثم فلاحپور
اسپاتیفای / اپل پادکست / شنوتو / کست باکس
آن چه در اپیزود دهم هلسینکست میشنوید:
تعریف و اهمیت تعارض منافع
تاثیر تعارض منافع بر پژوهش
مدیریت تعارض منافع
وظایف پژوهشگران و داوران و مجلات
رسیدگی به تعارض منافع اعلام نشده نویسندگان
نگارش: دکتر فریبا اصغری
ویرایش: دکتر فرزانه شیرانی، فرشاد شاه‌کرمی.
گوینده: دکتر پیام کبیری
تدوین: میثم فلاحپور
اسپاتیفای / اپل پادکست / شنوتو / کست باکس
۱۱- تاییدیه کمیته اخلاق در پژوهش، رضایت آگاهانه بیمار
آن چه در اپیزود یازدهم هلسینکست میشنوید:
رعایت اصول اخلاقی در پژوهش‌های انسانی چه اهمیتی دارد؟
چه پژوهش‌هایی نیاز به تأییدیه کمیته اخلاق دارند و چگونه باید آن را دریافت کرد؟
چگونه می‌توان اطلاعات بیماران را در گزارش‌های موردی در مجلات منتشر کرد؟
نقش سردبیران مجلات علمی در نظارت بر رعایت اصول اخلاقی در پژوهش‌ها چیست؟
نگارش: دکتر فریبا اصغری، مرضیه سمیعی
ویرایش: دکتر فرزانه شیرانی
گوینده: دکتر پیام کبیری
تدوین: میثم فلاحپور
اسپاتیفای / اپل پادکست / شنوتو / کست باکس
آن چه در اپیزود دوازدهم هلسینکست میشنوید:
نقش و وظایف سردبیر
نحوه مدیریت شکایات
ضوابط ویژه‌نامه‌ها
سیاستهای تبلیغات
نگارش: دکتر پیام کبیری
ویرایش: دکتر فریبا اصغری
گوینده: دکتر پیام کبیری
تدوین: میثم فلاحپور
اسپاتیفای / اپل پادکست / شنوتو / کست باکس
آن چه در اپیزود سیزدهم هلسینکست میشنوید:
اهمیت داوری همتا، به عنوان یکی از فرآیندهای کلیدی در انتشار علمی
انواع مدلهای داوری همتا و چالشهای آنها
اصول اخلاقی داوری همتا را بیان کردیم،
نگارش: دکتر فریبا اصغری، مرضیه سمیعی
ویرایش: دکتر فرزانه شیرانی
گوینده: دکتر پیام کبیری
تدوین: میثم فلاحپور
اسپاتیفای / اپل پادکست / شنوتو / کست باکس
آن چه در اپیزود چهاردهم هلسینکست میشنوید:
نقش حیاتی داوری همتای پس از انتشار در حفظ اخلاق علمی
اهمیت بررسی بی‌طرفانه و ساختارمند نقدهای پس از انتشار
لزوم رعایت محرمانگی و تعهد به اصول اخلاقی در رسیدگی به نقدها
نگارش: سایه جلالی
ویرایش: دکتر فریبا اصغری، دکتر فرزانه شیرانی
گوینده: دکتر پیام کبیری
تدوین: میثم فلاحپور
اسپاتیفای / اپل پادکست / شنوتو / کست باکس
آن چه در اپیزود پانزدهم هلسینکست میشنوید:
نقش و مسئولیت نهادها در رسیدگی به تخلفات پژوهشی
فرآیند رسیدگی به تخلفات و اصول حاکم بر آن
همکاری شفاف و پاسخگو بین مجلات و مؤسسات پژوهشی
حمایت از حقوق افشاگران و افراد درگیر در روند رسیدگی
نگارش: دکتر فریبا اصغری
ویرایش: دکتر فرزانه شیرانی
گوینده: دکتر پیام کبیری
تدوین: میثم فلاحپور
اسپاتیفای / اپل پادکست / شنوتو / کست باکس
آن چه در اپیزود شانزدهم هلسینکست می شنوید:
برخورد با گزارش تخلف کمیته اخلاق در پژوهش
تفاوت ضوابط کشورها در ضرورت اخذ تاییدیه کمیته اخلاق در پژوهش
رسیدگی به ادعای جعل داده
رسیدگی به ادعای تضییع حق نویسندگی
برخورد با گزارشات ناشناس از بروز تخلف در یک مقاله
نگارش: دکتر فریبا اصغری
ویرایش: دکتر فرزانه شیرانی
گوینده: دکتر اصغری- دکتر شیرانی
تدوین: میثم فلاحپور
اسپاتیفای / اپل پادکست / شنوتو / کست باکس
17- بازپس گیری مقالات- Retraction
آنچه در این اپیزود هفدهم هلسینکست می شنوید:
تعریف و اهمیت بازپس گیری مقالات
علل بازپس‌گیری مقالات
فرآیند بازپس‌گیری مقالات
پیامدهای بازپس‌گیری یا Retraction مقالات برای نویسندگان
بررسی روند بازپس گیری در ایران و جهان
نگارش: دکتر پیام کبیری
ویرایش: دکتر فریبا اصغری
گوینده: دکتر پیام کبیری
تدوین: میثم فلاحپور
اسپاتیفای / اپل پادکست / شنوتو / کست باکس
۱۸ – ادامه‌ی بررسی سناریوهایی از COPE
آن چه در اپیزود هجدهم هلسینکست میشنوید:
آیا تغییر نام نویسنده مجاز است؟
داوران چه حقوقی نسبت به مقاله مورد داوری دارند؟
آیا حامی مالی پژوهش میتواند درخواست بازپس گیری مقاله را بدهد؟
آیا انتشار تصاویر آزار کودک در مجله قابل قبول است؟
نگارش: دکتر فریبا اصغری
ویرایش: دکتر فرزانه شیرانی
گوینده: دکتر اصغری- دکتر شیرانی
تدوین: میثم فلاحپور
اسپاتیفای / اپل پادکست / شنوتو / کست باکس
۱۹ – ادامه‌ی بررسی سناریوهایی از COPE
آن چه در اپیزود نوزدهم هلسینکست می شنوید:
نوشتن مقاله از تحلیل دیگری بر داده های یک مطالعه
کد رجیستری کارآزمایی بالینی برای مطالعات ثانویه
رجیستری مرور نظام مند
حفاظت از آزادی آکادمیک
درخواست بازپس گیری به دلایل سیاسی
نگارش: دکتر فریبا اصغری
ویرایش: دکتر فرزانه شیرانی
گوینده: دکتر اصغری- دکتر شیرانی
تدوین: میثم فلاحپور
اسپاتیفای / اپل پادکست / شنوتو / کست باکس
۲۰ – باز پس گیری مقالات(بخش دوم)
آن چه در اپیزود بیستم هلسینکست می شنوید:
مواردی که نیاز به رترکشن نیست
درخواست بازپس گیری مقاله توسط نویسندگان
نحوه بازنویسی مقاله بازپس‌گیری شده
تکلیف کامنتهای منتشر شده بر یک مقاله که باز پس گرفته می شود.
نگارش: دکتر فریبا اصغری
ویرایش: دکتر فرزانه شیرانی
گوینده: دکتر اصغری- دکتر شیرانی
تدوین: میثم فلاحپور
اسپاتیفای / اپل پادکست / شنوتو / کست باکس
۲۱ – تخلفات سیستماتیک در انتشارات علمی
آن چه در اپیزود بیست و یکم هلسینکست می شنوید:
کارخانه های مقاله
دستکاری فرآیند پردازش و داوری مقالات
مجلات غارتگر
نگارش: دکتر فریبا اصغری
ویرایش: دکتر فرزانه شیرانی
گوینده: دکتر اصغری- دکتر شیرانی
تدوین: میثم فلاحپور
اسپاتیفای / اپل پادکست / شنوتو / کست باکس
۲۲ – تحولات مدلهای تجاری انتشارات علمی و چالشهای اخلاقی آن
آن چه در اپیزود بیست و دوم هلسینکست می شنوید:
چالشهای اخلاقی مدل اشتراک محور
مدلهای طلایی، سبز، الماسی و برنزی
چالشهای اخلاقی مدل APC
دانش به‌عنوان خیر عمومی جهانی
نگارش: دکتر فریبا اصغری، علی عقیقی، محمدمهدی پژاوند
ویرایش: دکتر فرزانه شیرانی
گوینده: دکتر اصغری- دکتر شیرانی
تدوین: میثم فلاحپور
اسپاتیفای / اپل پادکست / شنوتو / کست باکس
۲۳ –نظامهای ارزیابی پژوهش: چالش‌ها و اصلاحات
آن چه در اپیزود بیست و سوم هلسینکست می شنوید:
سیر تاریخی تحول ارزیابی پژوهش از خودتنظیمی تا پاسخ‌گویی
چالشهای نظامهای سنتی ارزیابی مبتنی بر کمیت
نقش رتبه‌بندی‌های جهانی در سیاست‌گذاری دانشگاهی
معرفی جنبش‌ها و اصلاحات جهانی مانند DORA
تأکید بر ارزش‌گذاری کیفیت، نوآوری و تأثیر اجتماعی پژوهش
مرور تجربه‌های موفق برخی کشورها
نگارش: دکتر فریبا اصغری
ویرایش: دکتر فرزانه شیرانی
گوینده: دکتر اصغری- دکتر شیرانی
تدوین: میثم فلاحپور
اسپاتیفای / اپل پادکست / شنوتو / کست باکس
گوینده: دکتر شیرانی
تدوین: میثم فلاحپور
اسپاتیفای / اپل پادکست / شنوتو / کست باکس
