- مصادیق تخلفات پژوهشی به سه گروه کلی شامل «تخلفات پیش از شروع پژوهش»، «تخلفات حین انجام پژوهش» و «تخلفات پس از پایان پژوهش» تقسیم می‌شوند. تخلفات «پیش از شروع پژوهش»، عمدتاً در تدوین طرح‌نامه یا پروتکل پژوهش صورت می‌گیرند. «تخلفات حین انجام پژوهش» شامل نقض یا تخلف از مفاد راهنماهای اخلاقی عمومی و اختصاصی مصوب وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی در حین اجرای پژوهش است. «تخلفات پس از پایان پژوهش» عمدتاً در جریان انتشار نتایج رخ می‌دهند. 

1          مصادیق تخلفات پیش از شروع مراحل انجام پژوهش 

1- 1      عدم ثبت طرح‌نامه پژوهش (با هر عنوان از جمله طرح، طرح تحقیقاتی، پژوهش، مطالعه، پایان‌نامه و مانند آن‌ها) در موسسه مربوطه                        

2- 1      عدم اخذ تائیدیه کارگروه/ کمیته اخلاق و شناسه اخلاق در پژوهش                  

3- 1      عدم ثبت کارآزمایی‌ بالینی در سامانه «مرکز ثبت کارآزمایی بالینی ایران»                    

4- 1      عدم اخذ مجوزهای سازمان غذا و دارو برای طرح‌هایی که طبق مقررات نیازمند اخذ مجوز از این سازمان هستند (مانند مطالعات بالینی مرتبط با داروها و ارزیابی بالینی وسایل پزشکی)             

5- 1      استفاده از ایده‌های پژوهشی سایرین بدون رعایت حقوق مالکیت فکری             

6- 1      عدم رعایت مقررات، ضوابط اداری و راهنماهای اخلاقی در انتخاب حامی مالی یا انعقاد قرارداد‌های مربوطه              

7- 1      عدم رعایت موازین اخلاق نشر در تهیه طرح‌نامه پژوهش               

8- 1      عدم آشکارسازی اسامی حمایت‌‌کنندگان پژوهش                

9- 1      عدم شفاف سازی یا عدم بیان وجود هرگونه تعارض منافع توسط ذی‌نفعان ازجمله پژوهشگر اصلی، همکاران پژوهش و اعضای کارگروه/کمیته اخلاق                      

10- 1    عدم پاسخ‌گویی به درخواست‌های کارگروه/کمیته‌ اخلاق در پژوهش (درخواست‌های پیش از شروع پژوهش)                 

2          مصادیق تخلفات حین انجام پژوهش 

1- 2      عدم اخذ رضایت آگاهانه و مبتنی بر ارائه صحیح اطلاعات پژوهش و یا عدم اطمینان از درک صحیح اهداف و روش اجرای پژوهش توسط شرکت‌کنندگان در پژوهش                 

2- 2      هرگونه پنهان‌کاری مانند عدم گزارش عوارض جانبی، مخاطرات و آسیب به شرکت‌کنندگان در حین اجرای پژوهش                    

3- 2      هرگونه نقض محرمانگی اطلاعات و افشای اطلاعات مربوط به شرکت‌کنندگان در پژوهش             

4- 2      عدم پایبندی به مندرجات طرح‌نامه و عدم کسب موافقت مجدد از کارگروه/کمیته اخلاق در صورت انجام هر گونه تغییر در طرح‌نامه، مانند تغییر مجری اصلی یا همکاران، اهداف پژوهش، روش‌شناسی پژوهش، روش اجرا، میزان حمایت‌های مالی، حامیان مالی و بروز مصادیقی از تعارض یا اشتراک منافع                  

5- 2      انجام کارآزمایی بالینی (مداخله بر روی بیماران) بدون هماهنگی با پزشک معالج            

6- 2      تحمیل هزینه‌های مالی به شرکت‌کنندگان در پژوهش و شرکت‌های بیمه            

7- 2      نقض یا تخلف از مفاد راهنماهای عمومی و اختصاصی اخلاق در پژوهش (مصوب وزارت)                       

8- 2      دریافت خدمات غیرمتعارف از شرکت‌ها و موسسات، به نحوی که برون‌سپاری فعالیت‌های مذکور به شخص ثالث خارج از گروه پژوهش در ازای پرداخت حق‌الزحمه و مانند آن؛ بر اساس عرف علمی متخصصان آن رشته علمی، غیرموجه باشد.                     

9- 2      عدم پاسخ‌گویی به درخواست‌های کارگروه/کمیته‌ اخلاق (درخواست‌های حین انجام پژوهش)                        

3          مصادیق تخلفات پس از پایان پژوهش

1- 3      جعل داده‌ها شامل ساخت، ثبت و انتشار داده ها یا نتایج یک پژوهش به صورتی که تمام یا بخشی از داده‌ها یا نتایج مذکور اصلا وجود نداشته است.                 

2- 3      تحریف داده‌ها و دست‌کاری داده‌ها شامل تغییر یا حذف بخشی از داده‌ها، تصاویر، نمودارها، جداول، روش پژوهش، روش اجرا، تجهیزات و مواد مورد استفاده در پژوهش و یافته‌های پژوهش است؛ به صورتی که با مندرجات طرح‌نامه، واقعیات اجرا و یافته های واقعی پژوهش منطبق نباشد.                       

3- 3      سرقت ادبی شامل کپی کردن کامل یا بخشی از دست‌نوشته، مقاله و یا طرح‌نامه فردی دیگر، بدون استناد و ارجاع مناسب به صاحب یا مالک معنوی آن است.                

4- 3      جعل و دست‌کاری اسامی نویسنده که شامل حذف نام فرد یا افراد حائز شرایط «حق نویسندگی» از فهرست اسامی نویسندگان، اضافه کردن نام فرد یا افراد فاقد شرایط حق نویسندگی به عنوان نویسنده و انتشار نتایج پژوهش بدون ذکر مشخصات مشارکت‌کنندگان در نوشته علمی یا مقاله است.                       

5- 3      دست‌کاری در ارجاعات اثر پژوهشی که شامل ارجاع به آثار پژوهشی خود و دیگران، بدون توجیه علمی است که معمولا با انگیزۀ افزایش ارجاعات و شاخص‌های مربوطه انجام می‌شود. اجبار نویسندگان مقالات توسط سردبیران یا داوران مجلات علمی به دست‌کاری در ارجاعات، شامل این بند است.                    

6- 3      دست‌کاری در مراحل داوری اثر پژوهشی از جمله معرفی داوران جعلی                      

7- 3      انتشار هم‌پوشان نتایج پژوهش به نحوی که بخشی یا تمامی یک اثر پژوهشی، بدون رعایت استانداردهای مربوطه، در اثر پژوهشی دیگری منتشر شده باشد.                

8- 3      انتشار برشی نتایج پژوهش در چند مقالۀ مجزا در شرایطی که به لحاظ عرف رشته علمی مربوطه، نتایج پژوهش می‌‌تواند در تعداد مقالات کمتری منتشر شود.            

9- 3      دریافت خدمات غیرمتعارف از شرکت‌ها و موسسات، به نحوی که برون‌سپاری فعالیت‌های مذکور به شخص ثالث خارج از گروه پژوهش در ازای پرداخت حق‌الزحمه و مانند آن، بر اساس عرف علمی متخصصان آن رشته علمی، غیرموجه باشد.                     

10- 3    عدم پاسخگویی به درخواست‌های کارگروه/کمیته‌های اخلاق در پژوهش (درخواست‌های پس از پایان پژوهش)